środa, 20 września 2017

Każda kania jest czubajką, nie każda czubajka kanią

grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      Miałam dzisiaj napisać jak to udało mi się załatwić wyjazd w delegację w pobliże znajomego lasu i co tam ciekawego nazbierałam, ale ponieważ ostatnio rośnie w naszym kraju mnóstwo czubajek i codziennie pojawiają się pytania czy to na pewno kania, to stwierdziłam, że skoro już trafiły mi się okazy do porównania gatunków, to warto to od razu wykorzystać, bo może komuś się ta wiedza przyda już podczas najbliższego grzybobrania.:)

     Wszyscy chyba słyszeli o kani; jeżeli nie w kontekście zbierania i jedzenia, to za sprawą pojawiających się co rok doniesień o zatruciu muchomorem zielonawym (sromotnikowym), który został pomylony z kanią właśnie. Na bazie tych doniesień kania okryła się sławą - z jednej strony dobrą, bo jest przepysznym grzybem, z drugiej strony złą - po (podobno) łatwo ja pomylić z trującym śmiertelnie muchomorem. Kwestię pomyłek kani z muchomorem zielonawym dzisiaj pominę, bo dla mnie te dwa gatunki są nie do pomylenia, ale zajmę się za to porównaniem trzech, najczęściej spotykanych, gatunków czubajek. Te są przez wielu, nawet wytrawnych grzybiarzy mylone. I chociaż nie niesie to za sobą żadnych skutków szkodliwych dla zdrowia, warto wiedzieć, co się wkłada do koszyka i na talerz.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      Jak już napisałam w tytule, każda kania jest czubajką, ale nie każda czubajka to kania. Ponieważ to właśnie kania jest najdorodniejszą i najlepiej znaną czubajką, od niej zaczniemy. Znam tego grzybka od najmłodszych lat, bo w mojej rodzinie, odkąd pamiętam, zbierało się kanie i mimo ostrzeżeń wujka, który nazywał je "musorkami" i kazał je wyrzucać, smażyło się kotlety i zajadało nimi. To sa do tej pory jedne z moich ulubionych grzybów.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      Kanie spotkamy na obrzeżach lasów, przy leśnych, dobrze nasłonecznionych drogach, na łąkach i pastwiskach. Rzadko kiedy rosną w głębi lasu, ale takie przypadki się zdarzają. Osiągają niejednokrotnie spore rozmiary i niektóre egzemplarze nie mieszczą się w całości nawet na największej patelni.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      O charakterystycznym zygzakowato nakrapianym trzonie i ruchomym pierścieniu piszą wszyscy, więc nawet tych oczywistych oczywistości nie uwieczniłam. Zwróćcie za to uwagę na ciemniejszy garb na środku kapelusza. To też cecha tego gatunku. Bardzo podobna do kani jest czubajka beżowa (czubajka sutkowata). Też może być tak duża jak kania, ale nie ma takiego wyraźnie ciemniejszego środka kapelusza i jej pierścień jest prawie nieruchomy.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      Blaszki są bardzo delikatne i łatwo się kruszą, zwłaszcza w deszczowy dzień. Żeby kanie dobrze przetrwały noszenie i transport w koszyku, najlepiej brać same kapelusze i układać jeden na drugim. Oczywiście, na początku najbezpieczniej jest wykręcić ze ściółki cały owocnik i obejrzeć trzon, jeżeli nie mamy pewności, że nasze znalezisko to kania, a nie jakiś muchomor.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      Znacznie drobniejszą krewniaczką czubajki kani jest czubajka gwiaździsta. Jej nazwa pochodzi od sposobu ułożenia łatek na kapeluszu - tworzą one gwiazdeczkę właśnie. Pamiętam z dzieciństwa, że czasem znajdowaliśmy takie rachityczne "kanie", ale wtedy nie miałam pojęcia o istnieniu innych niż kania czubajek.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      Teraz wiem co to za jedne i mogę się powymądrzać.:) Czubajki gwiaździsta rosną w środku lasu, nie tylko na jego obrzeżach. Gabarytowo są zdecydowanie mniejsze od kań, ale mają tak samo ruchomy pierścień. Są równie smaczne jak czubajki kanie, ale mniej mięsiste. Za to można zjeść więcej kotletów gwiaździstych, bo są mniejsze.;)
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      Czubajki gwiaździste nie są tak delikatne jak kanie i doskonale znoszą przebywanie w koszyku.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      Trzecim, równie często spotykanym gatunkiem czubajki jest czubajka czerwieniejąca. To najbardziej kudłate czubajki. Te moje są mokre, bo całą noc i dzień padał deszcz, więc ich nastroszone łuseczki nieco przyklapnęły, ale przy suchej pogodzie są liczniejsze i mocno nastroszone. Rosna zarówno na skrajach lasów, jak i w jego środku. Można je spotkać w różnych miejscach i rozmaitych siedliskach.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      Kilka lat temu pojawiły się doniesienia, ze czubajki czerwieniejące powodują zatrucia i nie należy ich jeść. Szczerze mówiąc, nie przejęłam się tymi doniesieniami, bo skoro przez tyle lat jedzenia żadna czubajka czerwieniejąca mi nie zaszkodziła, to znaczy, że donoszący mają nieprawdziwe dane. Później doniesienia zostały doprecyzowane i wzbogacone o informację, ze gatunek ten ma odmianę "ogrodową", wyrastającą na terenie parków, działek czy w pobliżu kompostowników i kumuluje zanieczyszczenia z gleby. I  to właśnie ta odmiana ma szkodzić, a nie ta z lasu. Ja nadal zbieram czubajki czerwieniejące i je jem; nigdy mi nie zaszkodziły.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
     Tu widać łuseczki na kapelutkach. Zostały przyklepane przez deszcz. Odmiana ogrodowa jest zazwyczaj jaśniejsza, czasem niemal biała.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      A tu najważniejsza cecha - czerwieniejący miąższ. Po oderwaniu/odkrojeniu trzonu, miejsce momentalnie robi się czerwone, później ciemnieje aż do niemal czarnej barwy. Również blaszki, pod dotykiem palców, zmieniają kolor na różowy/pomarańczowy/czerwony. Im bardziej mokry owocnik, tym barwa po zmianie jest intensywniejsza/ciemniejsza.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
      A tu już porównanie trzech gatunków. Widzicie różnice w ubarwieniu i wielkości. Od lewej - czerwieniejąca, gwiaździsta, kania.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
     A tu widok od strony blaszek. Kolejność ta sama.
grzyby 2017, grzyby we wrześniu, czubajki, jak rozróżnić czubajki, kania, jak rozpoznać kanię, porównanie czubajek, czubajka kania Macrolepiota procera, czubajka czerwieniejąca Chlorophyllum rachodes, czubajka gwiaździsta Macrolepiota konradii
     Wszystkie bohaterki dzisiejszego wpisu wraz z gronem koleżanek, zostały wykorzystane, usmażone i jeszcze nie wszystkie zjedzone.:)

10 komentarzy:

  1. Kanie to super grzyby.Nie znałam tych innych gatunków ale fajnie ,że już będę wiedziała.Tak ,kanie z patelni to poezja smaku,kotlety smaku,smaczniejsze jak dla mnie od schabowych.Fajnie tam macie z tymi wypadami do lasu a chłopcy już chyba na dobre złapali grzybowego bakcyla i super razem takie zbieranie.Oby jeszcze długo trwał wysyp bo te nocne chłody ktore są teraz mogą zaszkodzić trochę.Pozdrawiam i słoneczka życzę :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wszystko się kiedyś musi skończyć.Już jest nieco mniej grzybków i nie rośnie wiele młodych. Pozdrawiam serdecznie!

      Usuń
  2. Pierwsza kania w zdjęciach, to chyba szara, a nie czubajka. :D No..., ale spoko. Zbieram znane mi kanie z ...nawet prababci pouczeń. Choć kania czubajka, ZDECYDOWANIE RÓŻNI SIĘ OD INNYCH kaniowatych podgatunków... (w tym i zabójcze sromotniki).

    OdpowiedzUsuń
  3. Dzisiaj widziałam bardzo stare sromotniki. Rzeczywiście- były nieco podobne do czubajki czerwieniejącej. Pociemniałe kapelusze, "kropki" zgrubiałe jak łuski kani. Bardzo niewprawny lub niedowidzący grzybiarz ma szansę na pomyłkę.
    Dotychczas nie rozumiałam, JAK można pomylić sromotnika z kanią? Pozdrawiam rydzowo i zielonkowo- Ewa.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Oby się w tym roku nikomu nie udało takiej pomyłki dokonać. Na razie nie słyszałam o żadnym zatruciu, a grzybów rośnie przecież mnóstwo i zbierają wszyscy.
      Rydze i zielonki to już całkiem jesienny zbiór. Pozdrawiam!

      Usuń
  4. Na Twoich zdjęciach tak łatwo je rozróżnić,pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. W lesie Ewo też byś bez trudu rozróżniła, bo już wiesz, na co zwrócić uwagę.:)

      Usuń
  5. Świetny artykuł. Jestem w górach i grzyby w tym Kanie inaczej tu wyglądają. Zgłupiałam gdy zobaczyłam kanie/czubajki. Że nikt ich nie zbiera? Że są jakieś trujące? bądź przytruwajace. Więc pierwszy raz wyrzuciłam moje skarby. Mam zdjęcia i z chęcią bym Ci je pokazała dla mojej spokojniej duszy. Aż mi szkoda ich nie zrwac. Dziękuję. Pozdrawiam Monika

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witaj! Wyślij zdjęcia na dorotaok@gmail.com Jak tylko będę mogła, pomogę chętnie. :) Pozdrawiam serdecznie!

      Usuń